قمار بزرگ ترامپ در عادیسازی روابط با سوریه؛ بازی با ایران در سایه بلند ریسک
قمار بزرگ ترامپ در عادیسازی روابط با سوریه؛ بازی با ایران در سایه بلند ریسک
دونالد ترامپ، رئیسجمهور پیشین آمریکا، هفته گذشته با لغو تحریمهای چند دههای علیه سوریه، گامی بیسابقه در جهت عادیسازی روابط با دمشق برداشت؛ تصمیمی که برخی کارشناسان آن را تلاشی استراتژیک برای مقابله با نفوذ منطقهای ایران میدانند.
این چرخش ناگهانی در سیاست ترامپ، در حالی رخ داده که او پیشتر در دسامبر اعلام کرده بود: «سوریه یک فاجعه است و ما نباید هیچ کاری با آن داشته باشیم.»
اما اکنون این تغییر مسیر، بهگفتهی تحلیلگران، قمار پرخطری است که اگر با موفقیت همراه شود، میتواند مانع از گسترش فعالیتهای مخرب ایران در منطقه شود. بهنام بنطالبلو، کارشناس امور ایران در اندیشکده «بنیاد دفاع از دموکراسیها»، در گفتوگو با فاکس نیوز گفت: «این قمار ممکن است جلوی تبدیل سوریه به پایگاهی برای فعالیتهای بدخواهانهی ایران را بگیرد. اما در صورت شکست، ممکن است آمریکا بهطور ناخواسته یک حکومت جهادی در دمشق را تقویت کرده باشد.»
سقوط رژیم بشار اسد در دسامبر و قدرتگیری گروه هیئت تحریر الشام (HTS) – شاخه پیشین القاعده – بهعنوان دولت موقت به رهبری «احمد الشعار»، نهتنها پایان دیکتاتوری چند دههای را رقم زد، بلکه سالها سرمایهگذاری ایران در سوریه را نیز بیاثر کرد.
ترامپ در توجیه این تصمیم گفته است رفع تحریمها به بازسازی کشور کمک میکند و همزمان، راه را برای برقراری روابط دیپلماتیک با اسرائیل هموار میسازد. با این حال، رهبر جدید سوریه – که همچنان توسط آمریکا و سازمان ملل بهعنوان یک تروریست شناخته میشود – تاکنون موافقتی با برقراری روابط رسمی با اسرائیل نشان نداده است.
از سوی دیگر، ترامپ تأکید کرده که دولت جدید سوریه باید با ظهور مجدد گروههای افراطگرای اسلامی مقابله کند، مسألهای که بنطالبلو آن را یکی از چالشهای جدی دمشق در بازگشت به نظم بینالملل میداند.
همزمان، تهران با خویشتنداری راهبردی، منتظر فرصت است تا از خلأهای ایجادشده در سوریه بهرهبرداری کند. بنطالبلو معتقد است جمهوری اسلامی صبورانه منتظر اشتباهات احتمالی واشنگتن و تلآویو خواهد ماند و در این میان، تمرکز خود را بر گسترش نفوذ از طریق نیروهای نیابتی حفظ خواهد کرد.
از سوی دیگر، همچنان درگیریهای پراکنده در مناطق مختلف سوریه ادامه دارد؛ از نبرد میان اقلیتها و وفاداران به رژیم سابق گرفته تا درگیری با بقایای داعش. وضعیت شکننده فعلی باعث نگرانیهایی درباره احتمال آغاز یک جنگ داخلی گسترده دیگر شده است.
مارکو روبیو، وزیر امور خارجه، هشدار داده که سوریه تنها چند هفته با یک فروپاشی کامل فاصله دارد. این آسیبپذیریها میتوانند فرصتهایی برای نفوذ مجدد ایران فراهم کنند؛ کشوری که به گفته بنطالبلو، همیشه از بیثباتی و فقر برای پیشبرد اهداف منطقهای خود استفاده کرده است.
به باور تحلیلگران، اگر دولت ترامپ واقعاً قصد دارد از نفوذ مجدد ایران در سوریه جلوگیری کند، باید دمشق را تحت فشار قرار دهد تا به مطالبات اقوام، اقلیتها و اقشار آسیبپذیر پاسخ دهد. اما با توجه به سابقه ترامپ و هوادارانش در مخالفت با «ملتسازی»، آینده امنیتی سوریه همچنان در هالهای از ابهام قرار دارد.
بنطالبلو در پایان هشدار میدهد: «ایران در این بازی، نگاه بلندمدت دارد. آنها زمان را به نفع خود میچرخانند تا حوصلهی آمریکا و اسرائیل برای شکل دادن به نظم جدید منطقهای سر برود.»
منبع : قمار بزرگ ترامپ در عادیسازی روابط با سوریه؛ بازی با ایران در سایه بلند ریسک
