ماده گمشده جهان در برابر چشمان ما پنهان بود:کشف بزرگ اخترشناسان
ماده گمشده جهان در برابر چشمان ما پنهان بود:کشف بزرگ اخترشناسان
پس از دههها جستوجو، دانشمندان سرانجام موفق شدند نیمی از ماده گمشده جهان را بیابند؛ موادی که از همان ابتدای جهان وجود داشتند اما از دید ما پنهان مانده بودند.
برای سالها، اخترشناسان میدانستند که ماده معمولی – همان موادی که از اتمها ساخته شدهاند – تنها ۱۵ درصد از مجموع ماده موجود در کیهان را تشکیل میدهد. بقیه این ماده، به شکل ماده تاریک ناشناخته باقی مانده بود. اما حتی همین ۱۵ درصد نیز بهطور کامل قابل شناسایی نبود و بیش از نیمی از آن گم شده بود.
اکنون، گروهی از اخترشناسان با تحلیل میلیونها کهکشان، موفق شدهاند اثری از این ماده گمشده پیدا کنند؛ گاز هیدروژن یونیزهشدهای که بهقدری پراکنده بوده که توسط تلسکوپهای سنتی قابل رؤیت نبوده است.
🌌 کشف گاز نامرئی با استفاده از نور آغازین جهان
دکتر بوریانا هادژیسکا از دانشگاه کالیفرنیا برکلی که سرپرستی این تحقیق را برعهده داشته، میگوید:
«ما فکر میکنیم هرچه از کهکشانها فاصله بگیریم، گازهای گمشده را بهتر بازیابی میکنیم. اما برای دقت بیشتر، باید از شبیهسازیهای دقیقتری استفاده کنیم.»
برای شناسایی این گاز نامرئی، دانشمندان از یک تکنیک هوشمندانه بهره گرفتند: استفاده از پسزمینه کیهانی امواج مایکروویو (CMB) – کهنترین نور باقیمانده از بیگبنگ – بهعنوان چراغی برای روشنکردن فضا.
دکتر سیمونه فرارو از آزمایشگاه ملی لارنس برکلی توضیح میدهد:
«نور CMB مثل پسزمینهای در انتهای جهان قابل مشاهده است. این نور با عبور از میان ابرهای گاز یونیزهشده تغییراتی پیدا میکند که با دقت بالا قابل اندازهگیری است.»
🌀 یافتهها: گازهای کیهانی فراتر از انتظار گستردهاند
محققان با تحلیل تصاویر حدود ۷ میلیون کهکشان قرمز درخشان که توسط ابزار طیفنگار انرژی تاریک (DESI) در آریزونا ثبت شده و مقایسه آنها با دادههای دقیق تلسکوپ کیهانشناسی آتاکاما (ACT) در شیلی، دریافتند که این گازها بسیار گستردهتر از آنچه پیشتر تصور میشد پخش شدهاند – تا ۵ برابر بیش از برآوردهای قبلی.
فسیل ۵۲۰ میلیون ساله ای که مغز و رودهاش هنوز سالم است؛ نگاهی تازه به تکامل بیمهرگان
⚫ نقش سیاهچالهها و بازخورد کیهانی
این کشف فقط برای رفع کمبود موجودی ماده نیست؛ بلکه میتواند تأثیر عمیقی بر درک ما از سیاهچالهها و چرخه حیات کهکشانها بگذارد.
پیشتر تصور میشد سیاهچالهها تنها در مراحل ابتدایی فعال میشوند و پرتوهایی از ماده و انرژی را از خود ساطع میکنند. اما وجود گاز یونیزهشده در اطراف کهکشانهای بالغ ممکن است نشاندهنده فعال شدن مکرر این سیاهچالهها باشد.
هادژیسکا میگوید:
«یکی از مسائل نامشخص درباره هستههای فعال کهکشانی (AGN) این است که احتمال دارد آنها بهصورت دورهای روشن و خاموش شوند.»
این فرآیند به پدیدهای به نام بازخورد کیهانی میانجامد؛ یعنی انرژی ساطعشده از مرکز کهکشانها میتواند زایش ستارهها را تنظیم کند. شواهدی از این پدیده در سال ۲۰۲۰ گزارش شده بود، اما مطالعه جدید که با دقت و مقیاس بیشتری انجام شده، این فرضیه را تقویت میکند.
🌐 ماده گمشده در تار و پود جهان
مطالعات اخیر همچنین نشان میدهد که این گازها بهطور تصادفی در فضا پخش نشدهاند، بلکه در امتداد شبکه کیهانی – ساختار رشتهای عظیمی از ماده که سراسر جهان را در بر گرفته – قرار دارند.
فرارو تأکید میکند:
«یافتن محل دقیق گازها اکنون یکی از موانع جدی در پیشرفت کیهانشناسی است. این زمان، لحظه مناسبی برای پاسخ به این پرسشهای بنیادی است.»
این یافتهها که در مرحله داوری برای انتشار در Physical Review Letters قرار دارند، دانشمندان را به سوی شبیهسازیهای دقیقتر و مدلهای جدیدی از کیهان سوق داده است. شاید یکی از بزرگترین معماهای کیهانشناسی – “ماده گمشده جهان کجاست؟” – اکنون پاسخی واضح یافته باشد:
همیشه آنجا بود، فقط کمی دورتر از دید ما.
منبع خبر: www.zmescience.com
اخبار مرتبط با دنیای علم و دانش:
