جنجال در دنیای فیزیک: مخالفت گسترده با ساخت شتاب دهنده بزرگ آینده در مرز سوئیس و فرانسه
جنجال در دنیای فیزیک: مخالفت گسترده با ساخت شتاب دهنده بزرگ آینده در مرز سوئیس و فرانسه
طرح ساخت شتابدهنده بزرگ آینده (FCC) به یکی از مناقشهبرانگیزترین موضوعات جامعه فیزیک تبدیل شده است؛ پروژهای ۳۰ میلیارد دلاری که قرار است در تونلی ۹۱ کیلومتری زیر مرز سوئیس و فرانسه اجرایی شود، اما با موجی از مخالفتها از سوی دانشمندان روبهرو شده است.
این شتابدهنده عظیم قرار است ذرات زیراتمی را تا نزدیکی سرعت نور شتاب داده و با یکدیگر برخورد دهد؛ هدف نهایی آن، کشف اسرار پنهان در ساختار بنیادی جهان است. با این حال، گروه بزرگی از فیزیکدانان معتقدند این پروژه میتواند منابع مالی تحقیقات فیزیک ذرات را برای چندین دهه قفل کرده و دیگر مسیرهای علمی را از پیشرفت بازدارد.
شکاف بیسابقه در جامعه علمی
به گفته نشریه Nature، جامعه فیزیک تاکنون چنین دودستگیای را تجربه نکرده بود. پروفسور روبن ساکیان از کالج دانشگاهی لندن هشدار داده:
«جامعه فیزیک هیچوقت به این شکل دچار اختلاف نبوده است.»
برخی از محققان، از جمله هالینا آبراموویچ از دانشگاه تلآویو، میگویند تصمیمگیری درباره این پروژه بدون مشورت کافی با جامعه علمی و توسط مقامات ارشد سرن (CERN) اتخاذ شده است:
«فیزیکدانان باید به سرن بگویند گام بعدی چیست، نه بالعکس. این روند نگرانکننده است.»
دیدگاه حامیان پروژه
در سوی دیگر، مقامات سرن از جمله مدیرکل فعلی آن، فابیولا جیانوتی، پروژه FCC را فرصتی بینظیر برای کشف قوانین بنیادی طبیعت میدانند. جیانوتی میگوید:
«در صورت تصویب، FCC قدرتمندترین ابزار ساختهشده بشر برای مطالعه فیزیک بنیادی خواهد بود.»
پشتیبانی از این طرح تنها به جیانوتی محدود نیست؛ مارک تامسون که قرار است در سال ۲۰۲۶ جایگزین او شود نیز حامی جدی این طرح است.
فرودگر مریخ نورد اروپایی در بریتانیا ساخته میشود؛ مأموریت “رزالیند فرانکلین” دوباره فعال شد
ادامه مسیر از LHC تا FCC
سرن در سال ۲۰۱۲ با شتابدهنده LHC موفق به کشف ذره هیگز شد؛ کشفی که وجود «میدان هیگز» را در سراسر جهان اثبات کرد. با این حال، LHC تا سال ۲۰۴۰ بازنشسته خواهد شد و بسیاری از معماهای مهم مانند ماهیت ماده تاریک و تفاوت ماده و پادماده هنوز حل نشدهاند.
پروژه FCC در دو مرحله اجرا خواهد شد؛ ابتدا تمرکز بر تولید انبوه ذره هیگز تا حوالی سال ۲۰۴۰ و سپس تبدیل آن به یک برخورددهنده پروتونی بسیار قدرتمند تا حدود سال ۲۰۷۰. اما مشکل آنجاست که فناوری لازم برای این مرحله دوم هنوز وجود ندارد و صرفاً به آیندهای ۴۰ ساله چشم دوخته شده است.
نقدهای جدی به هزینه و جهتگیری علمی
منتقدان نگرانند که اختصاص منابع به FCC باعث توقف توسعه فناوریهای دیگر شود. آبراموویچ در اینباره میگوید:
«با این حجم از سرمایهگذاری، بسیاری از مسیرهای علمی دیگر را قربانی میکنیم. FCC مثل یک اسباببازی گرانقیمت است که هیچ تضمینی برای حل مشکلات علمی ما ندارد.»
برخی دانشمندان پیشنهاد استفاده از شتابدهندههای خطی یا فناوریهایی مانند پلاسما ویو را دادهاند؛ روشی که نیازی به تونلهای عظیم یا آهنرباهای بزرگ ندارد و در آینده نزدیک، ممکن است به گزینهای عملیتر تبدیل شود.
جنی لیست از مرکز تحقیقاتی DESY در آلمان میگوید:
«ما با ساخت FCC در حال تحمیل مسیر تحقیقاتی به نسلهای آینده هستیم. باید بپرسیم که چه کسی تصمیم میگیرد نوههای ما چه چیزی را تحقیق کنند و چه چیزی را نه؟»
منبع خبر: www.theguardian.com
اخبار مربتط با دنیای علم و فناوری:
کشف مهم ناسا در مریخ؛ ترکیبات آلی پیچیده، نشانهای از زندگی گذشته؟
